Kasteel Hof Ter Saksen

Filed Under (Deel 3, Oost-Vlaanderen, Uncategorized) by

Tagged Under : , , , , , , , , , , , , , , , ,

vknk_saksen

Het Hof Ter Saksen behoort tot het kastelenpatrimonium van de gemeente Beveren-Waas, de grootste gemeente in de provincie Oost-Vlaanderen.

Het Hof Ter Saksen ligt, in een prachtig park, in het westen van de gemeente, op de weg naar Haasdonk.

Er verdwenen — in de loop der eeuwen — verschillende kastelen in Beveren; één van deze verdwenen kastelen, het «Kasteel van Beveren» op de Singelberg — een machtig waterslot — was vroeger één der belangrijkste burchten rond Antwerpen.

Dit kasteel was het centrum van de uitgestrekte heerlijkheid «Het Land van Beveren». Het was hét voornaamste in de rij van sterkten langs de waterkant, waartoe ook Kraaienhof (Zwijndrecht); Hof ten Damme (Kallo); Bardemara (Vrasene); ‘t Hof te Voorhoute (Kemzeke); enz. behoorden.

Vanop de markt de Kasteeldreef en de Polderdreef volgend, bemerkt men, na ca. 2,5 km, aan de linkerkant van de weg een aarden heuvel: de Singelberg, het vergeten symbool — de échte bakermat van Beveren. De oorspronkelijke benaming van de Singelberg is «Beverenbroeck»; het laatste gedeelte van deze naam verwijst naar het moerassige broekland.

De Singelberg is een kunstmatig opgeworpen hoogte, die als burchtheuvel of «motte» dienst deed. Daarop verhief zich een versterkt kasteel, dat met een waterring omgeven was. Dat vertelt ook de naam Singelberg, want «singel» is een synoniem voor gracht of wal.

…/…

De familie van Beveren, kasteleinen van Diksmuide, bleven het kasteel bezitten tot in het begin van de XIVde eeuw. De heerlijkheid van Beveren, met het kasteel van Beverenbroeck, ging toen over naar de graven van Vlaanderen, die er een kastelein aanstelden, doch er zelf ook regelmatig hun intrek namen.

In 1395 werd het kasteel, in opdracht van Filips de Stoute, gerestaureerd en in 1485 werden er opnieuw herstellingen uitgevoerd. Verschillende bestormingen, onder Filips de Goede en tijdens de krijgsgebeurtenissen in de l6de eeuw, brachten zware schade aan de burcht toe, en wel zodanig dat er in 1526 zelfs een ingestorte toren en een omgevallen walmuur terug dienden opgebouwd te worden.

Eind oktober 1576 staken Spaanse soldaten het vuur aan de huizen van de markt te Beveren. Alle huizen werden vernield, evenals het «Wethuis» met de aldaar bewaarde oude handvesten en dokumenten. Twee jaar later vielen Gentse Geuzen de gemeente binnen en plunderden de kerk en het Wilhelmietenklooster. Tevens veroverden deze Geuzen het kasteel van Beveren totdat, op 5 november 1583, de heer van Wissekerke, hoogbaljuw van het Land van Waas, zich terug meester maakte van het kasteel. In de archieven van het kasteel van Wissekerke, berustend in het rijks- archief van Gent, staat aangetekend op 5 november 1583:

«Mynheere van Wissekercke ende den commissaris generael George Basto vertrock met alle tcrygsvolk van Boistenblye naer Beveren; aldaer ghearriveert zynde, hebben tcasteel van voornoemde prochie met appointemente inneghenomen ende daerop ghelegt Spaegnaerden, ende zyn in de voorn. prochie ghefourieert gheweest …»

In 1584 werd op Beverenbroeck de overgave van Antwerpen getekend tussen Marnix van Sint-Aldegonde en Farnese, hertog van Parma, die, gedurende de tijd dat hij Antwerpen belegerde, zijn hoofdkwartier had op de burcht van Beveren.

Dit is maar een heel klein uittreksel van wat beschreven werd over Hof ter Saksen in deel 3 van de reeks “Van Kasteel naar Kasteel” door Paul Arren.

Kasteel Schoonbeek

Filed Under (Deel 3, kastelen, Limburg) by

Tagged Under : , , , , ,

vknk_schoonbeekKasteel Schoonbeek ligt in het Limburgse plaatsje Beverst (op 4 km van Bilzen en 11 km van Hasselt), op het einde van de — in het centrum vertrekkende — Waterkasteelstraat. Beverst is een landbouw- en woondorp in de Demervallei, aan de rand van de Haspengouwse leemstreek en het Kempisch plateau.

De plaatsnaam «Beverst» is van Keltische oorsprong en is — de eeuwen door — praktisch ongewijzigd gebleven. In 1314 b.v. werd er in een akte melding gemaakt van «Beverst de lez Dippebeke». Volgens Carnoy is Beverst identiek met het Zwitserse «Biberist» (in 763: Biberussa), wat «rivier met bevers» betekent. De uitgang «ussa» is een Keltisch synoniem van «onna» = rivier; en dat onze rivieren vroeger veel bevers herbergden is algemeen geweten.

Van oudsher behoorde Beverst tot de heerlijkheid Urle (of Oreye), zelf een leen van het graafschap Loon. De oudst gekende heer van Beverst is Jan de Velroux, heer van Nandrin, die het verhef van de heerlijkheid Beverst deed in 1420.

Na de familie de Velroux kwamen de families Hoen van den Broeck en de Geloes in het bezit van de heerlijkheid.

In 1683 verkocht Willem-Frans de Geloes de heerlijkheid Beverst — voor 5.400 Brabantse gulden — aan Edmond-Godfried Huyn, baron van Bocholtz, landkommandeur van Alden Biezen. Van toen af, tot aan de Franse Revolutie, waren de landkommandeurs van Alden Biezen «vrijbaanderheren» van Beverst. De laatste heer van Beverst was Frans-Jan-Nepomucenus-Fidelis, baron van Reisach, landkommandeur van Alden Biezen, die de leenverheffing van Beverst deed op 10 maart 1785.

Gezien zijn ligging langs één der grote verkeerswegen, had Beverst steeds veel te lijden van doortrekkende troepen, die regelmatig lelijk huis hielden in het dorp. Gedurig waren er opeisingen van vlees, bier, brood, stro, paarden en karren en werd er gestolen, mishandeld en verwoest. In tegenstelling met de huidige situatie behoorde Schoonbeek vroeger niet bij Beverst, maar vormde een aparte heerlijkheid. Oorspronkelijk hoorde het leengoed van Schoonbeek aan het graafschap Loon (= ongeveer de huidige provincie Limburg), maar op het einde van de 14de eeuw werd de heerlijkheid bij het prinsbisdom Luik gevoegd.

De eerst gekende heer van Schoonbeek, Daniël van ….

Lees meer over kasteel Schoonbeek in deel 3 van de reeks “Van Kasteel naar Kasteel” door Paul Arren.

Kasteel van Beersel

Filed Under (Deel 3, Vlaams-Brabant) by

Tagged Under : , , , , , ,

Onder de regering van Hendrik III, hertog van Brabant (+ 1261), leefden Pieter en Hendrik van Beersel op een versterkte hofstede in Beersel. In 1271 was Leo van Beersel voogd van Mathilde, kasteleine van Brussel, die de tienden van Beersel in leen hield van Jan I, hertog van Brabant, maar ze in 1277 overdroeg aan de abdij van Vorst.

vknk_beersel

Een akte van 1292 vermeldt «Arnoldus et Leonius, fratres de Beersele» (de gebroers Arnold en Leo van Beersel). Zij hadden nog een broer, Jan van Beersel, die meier (villicus) was in Brussel. De familie van Beersel werd opgevolgd door een ander machtig geslacht, de familie Hellebeke, die rond het jaar 1300 aanzienlijke gronden in Beersel bezat. De Hellebeke’s waren trouwe vazallen van de hertog van Brabant en lieten, bij verschillende gelegenheden, hun verknochtheid blijken. Zo toonde o.a. Arnold van Hellebeke zich een dapper krijger, aan de zijde van de Brabantse hertog, in de slag van Woeringen (1288).

Godfried van Hellebeke (Godfroid de Halbeke) wist kennelijk de gunst van Jan II, hertog van Brabant, te winnen, want in 1300 kreeg hij van zijn vorst de toelating om op zijn gronden in Beersel een versterkt kasteel te bouwen. Bovendien brachten zulke toelatingen alleen maar voordeel aan de landsvorsten, die daardoor hun macht konden vergroten: enerzijds kon de hertog altijd rekenen op de steun van zijn leenman, die hij had begunstigd, en terzelfdertijd werd Brussel — residentie van de Brabantse vorst — beveiligd door weerbare burchten in de onmiddellijke omgeving, die individueel de toegangswegen tot de stad beschermden. Tevens zou een kring van kastelen mogelijke belagers wel kunnen afschrikken.

De belangrijkheid van de familie van Witthem kan best aangetoond worden door de doop van Pieter van Witthem, zoon van Hendrik V: zijn peters waren Hendrik van Bergen (bisschop van Kamerijk), de graaf van Sint-Pol en Philips van Luxemburg, en zijn meter was Maria, hertogin van Boergondië.

Hendrik V van Witthem en zijn echtgenote werden in de kerk van Beersel begraven onder een praalgraf met liggende beelden. Die kerk werd in 1730 door blikseminslag grotendeels vernield. Bij de heropbouw vonden werklieden het goed bewaarde lichaam van Hendrik V, terwijl van zijn echtgenote alleen een stuk van het schouderbeen was overgebleven. Dat het lichaam van de heer van Beersel, na twee eeuwen, nog zo gaaf was lokte onmiddellijk een grote toeloop bijgelovige nieuwsgierigen naar het dorp en in de kerk werd al onmiddellijk van een mirakel gesproken. Deken Vandersprot uit Sint-Pieters-Leeuw stelde een onderzoek in en kwam tot de vaststelling dat het lijk gebalsemd werd met in olie en aromaten gedrenkte doeken, die het lichaam zo goed hadden bewaard.

Philips van Witthem, oudste zoon van Hendrik V, kreeg alle bezittingen van zijn vader, uitgenomen de heerlijkheden van Petit-Roeulx bij Nijvel, Arquennes en Bousval. Deze bezittingen werden door zijn zuster als bruidsschat aan Bernard van Orley gebracht. Daaruit kan men besluiten dat Pieter en Adriaan van Witthem, de andere zonen van Hendrik V, nog voor hun vader overleden waren.

Lees gans de historie over dit kasteel in deel 3 uit de reeks “Van Kasteel naar Kasteel” door Paul Arren.

Horst – Sint-Pieters-Rode

Filed Under (Deel 3, kastelen, Vlaams-Brabant) by

Tagged Under : , , , , , , , ,

De waterburcht van Horst werd ingeplant in een bebost en moerassig gebied, ten oosten van de dorpskern van Sint-Pieters-Rode (in de huidige Horststraat).

De oudste fundamenten van de burcht gaan terug tot de 13de eeuw; deze vroege versterking werd in 1489 door brand vernield. Alleen de zware donjon of vestingtoren (die uit de 14de eeuw dateert) bleef toen gespaard en behouden tot op vandaag.

horst De vlakteburcht van Horst heeft een onregelmatige, polygonale aanleg. Het twaalfhoekig gebouw omvat een ruime binnenkoer van onregelmatige vorm. De burcht is een vrij complex geheel, waarvan het grootste gedeelte van de bouwwerken uit de 16de en 17de eeuw stamt. Horst bleef — tot op vandaag — omzeggens bewaard in zijn 17de-eeuwse toestand en dit is te wijten aan het feit dat de opeenvolgende eigenaars, telgen uit vooraanstaande families, hun residentie elders hadden. Het kasteel van Horst lieten zij bewonen door vertrouwenspersonen.

De burcht werd door haar opeenvolgende eigenaars goed onderhouden maar, gezien zij er zelf tóch niet woonden, werden er (gelukkig) geen veranderingen aangebracht “naar de mode van de tijd”.

De 20 meter hoge donjon van Horst — met vier bouwlagen — meet 6,50 m in het vierkant. In de dikke muren werd een — ca. 60 cm brede — trap uitgespaard. Met het oog op de verdediging werd die trap, per bouwlaag, in een andere muur voorzien. Dat betekent dat men op ieder verdiep de kamer moet dwarsen om de trap naar de volgende verdieping te bereiken. De zolderingen van de woonvertrekken bezitten nog knap stucwerk (met voorstellingen uit de Griekse mytologie), uit 1655, van de hand van Jan-Christiaan Hansche. Stuc-reliëfs van deze kunstenaar komen nog voor in o.a. de abdij van ‘t Park te Heverlee; het kasteel Beaulieu te Machelen; het kasteel van Modave; de kapel van het kasteel Schoonhove te Aarschot; enz.

De meeste vertrekken bezitten nog prachtige stenen schoorsteenmantels, maar zijn verder niet bemeubeld.

Bij de kasteeldreef, oostelijk van het kasteel, ligt het wagenhuis, met stallingen, onder een leien zadeldak, thans ingericht als cafetaria. Ook op de binnenkoer van het kasteel kan men iets gebruiken. Verder is er nog de kasteelvijver, waarin kan gevist en geroeid worden. Bovendien is de prachtige en rustige omgeving uitermate geschikt voor een wandeling.

Het kasteel van Horst in Sint-Pieters-Rode aan de Horststraat is opengesteld voor bezoekers.

Lees verder in “Van Kasteel naar Kasteel deel 3″ door Paul Arren.

Van Kasteel naar Kasteel deel 3

Filed Under (Deel 3, kastelen) by

deel3
 

Behandelde kastelen in deel 3:

Beersel
Beveren – Ter Saksen
Beverst – Schoonbeek
Bois-de-Lessines – Lestriverie
Booischot – Hof ter Laken
Bouillon
Brasschaat – Mishaegen
Cambron-Casteau
Deurne – Boterlaerhof
Ecaussines-Lalaing
Fallais
Fumal
Gestel – Rameyen
Heks
Hoboken – Broydenborg
Hoepertingen
Huizingen – Beaulieu
Kruishoutem
Laken – Koninklijk Paleis
Merksem – Hofke van Roosendael
Montignies-sur-Roc
Niel
Retie – Du Four
Schilde
Schoten – Villershof
Schoten – Withof
Seneffe
Sint-Pieters-Rode – Horst
Sint-Ulriks-Kapelle – De Ia Motte
Soiron
Steenokkerzeel – Ter Ham
Thy-le-Château
Turnhout
Voormezele – Elzenwalle
Wemmel
Westerlo – Nieuw Kasteel
Westmalle
Wilrijk – Steytelinck
Wulveringhem – Beauvoorde
Zuienkerke – Kleihem